و اقساطی خودرو

اکنون بسیاری از خانوار‌ها هر ماه بخشی از درآمدشان را به پرداخت اقساط بدهی‌های خود اختصاصی می‌دهند. از یک طرف ندگان از این فرصت برای جذب مشتری استفاده می‌کنند و از طرف دیگر مشتری هم می‌تواند به مرور قیمت کالای مورد نیاز خودش را بپردازد؛ بنابراین معامله دو سر سود است. قسطی اتومبیل یا لیزینگ یکی از نمونه‌های این معاملات قسطی است. قصد داریم ببینیم وقتی یک معامله قسطی منعقد می‌شد در عالم حقوق چه اتفاقاتی می‌افتد.

«بیع اقساطی» اصطلاحی است که برای و ‌های قسطی استفاده می‌شود؛

قرارداد حادثه‌خیز

بیع اقساطی مثل گردنه حادثه‌خیز جاده‌ است؛ هر چند ممکن است روزانه هزاران خودرو از این گردنه‌ها به سلامت عبور کنند، یک لحظه غفلت ممکن است راننده‌ای را تبدیل به قربانی این منطقه حادثه‌خیز کند.

در و قسطی نیز وضع به همین منوال است؛ اگر چه هر روز تعداد زیادی از این معاملات منعقد می‌شود، چشم‌بستن به توصیه‌ها ممکن است این معامله را تبدیل به یک دردسر جدی کند. بیع اقساطی برای ار این خطر را دارد که احساس قدرت کاذب می‏کند و با بیش از حد، خود را به دردسر می‏اندازد.

از سوی دیگر برای کسانی که تاجر هستند این خطر بیشتر است؛ چون آنان را به ورشکستگی نزدیک‌تر می‌کند. در این قراردادها ندگان با خطر وصول نشدن مطالبات مواجه هستند. در این حالت نده بدون اینکه ثمن را کامل بگیرد، مبیع را از دست داده است. یک قدم به ورشکستگی نزدیک شده است.

البته در این وضع نده هنوز یک برگ برنده دارد که در ادامه خواهیم گفت چطور می‌تواند آن را رو کند.


برگ برنده نده

در و ‌ اقساطی خودرو این خطر برای نده وجود دارد که با بدقولی ار نتواند طلب خود را سر وعده بگیرد. این بدقولی ار ممکن است در معاملات نده هم تأثیر بگذارد و او به دلیل وصول‌نشدن طلب خود نتواند بدهی‌های خود را پرداخت کند. در این حالت نده هم جنس معامله شده را از دست داده است هم در پرتگاه ورشکستگی قرار می‌گیرد؛ اما در قانون مدنی یک امتیاز ویژه برای نده در نظر گرفته شده است.

ماده 380 قانون مدنی تا حدودی این خطر را برای نده کم کرده است؛ بر این اساس ندگانی که اقدام به بیع اقساطی می‌کنند حتماً باید بدانند که در صورتی که مشتری نتواند از عهده پرداخت اقساط برآید و مبیع همچنان نزد او باشد، نده حق استرداد آن را دارد؛ یعنی نده می‌تواند معامله را فسخ کند و جنسی را که فروخته پس بگیرد.

البته این برگ برنده همیشه به کمک نده نخواهد آمد؛ چون اگر ار کالای مورد نظر را فروخته باشد یا به نحو دیگری از مالکیت او خارج شده باشد دیگر دست نده به جایی بند نخواهد بود. به ندگانی که اهل ریسک نیستند توصیه می‌کنیم برای حل این مشکل مبیع به ار بدهند؛ اما مالکیت آن را تا اتمام اقساط برای خودشان نگه دارد و پس از آن مالکیت مبیع را به ار منتقل کنند.

اقدام مناسب در برابر تأخیر پرداخت‌ها

در یک قرارداد کامل و اقساطی زمان تحویل مبیع زمان و میزان پرداخت هر قسط ثمن و نتیجه چشم‌بستن بر هر یک از این تعهدات بیان می‌شود. اگر چنین قراردادی وجود داشته باشد در صورت تأخیر در پرداخت اقساط باید به قرارداد رجوع کرد؛ چنانچه طبق قرارداد تأخیر در پرداخت اقساط موجب حق فسخ برای نده باشد، او می‏تواند قرارداد را فسخ کند.

هم‏چنین طرفین ممکن است در قرارداد شرط کنند که در صورت تأخیر در تادیه اقساط، بیع اقساطی خود به خود از بین برود، یعنی منفسخ شود.یکی از بندهایی که برخی ندگان به قرارداد اضافه می‌کنند این است که در صورت تأخیر، علاوه بر انحلال بیع اقساطی، اقساط پرداخت شده قبلی نیز به عنوان خسارت تلقی شود؛ اما مشتریان به سختی زیر بار چنین بندی در قرارداد خواهد رفت.

 از سوی دیگر در بسیاری از قراردادهای و اقساطی متن قرارداد به صورت کامل منعقد نمی‌شود و دو طرف از ابتدا در خصوص فرض تأخیر در پرداخت اقساط پیش‌بینی لازم را انجام نمی‌دهند.

در این صورت چنانچه ار در دادن اقساط تأخیر کند، به دلیل اینکه ار مبیع را مسترد می‏کند؛ نده نیز باید اقساطی را که قبلاً توسط ار پرداخت شده است پس بدهد. البته در صورتی که از انحلال بیع به او زیانی برسد می‏تواند از ار این ضررها را مطالبه کند؛ زیرا ار موجب ورود ضرر به نده شده است.

در برخی قراردادهای و اقساطی مشاهده می‌شود که بندی به قرارداد اضافه شده است که بر اساس آن، چنا‎نچه ار یک یا چند قسط را زودتر از موعد پرداخت کند، مقدار معینی تخفیف به او تعلق بگیرد. این روش هم برای تشویق به خوش‌حسابی ار در کنار تنبیهات و جریمه‌های پیش‌بینی شده می‌تواند مفید باشد.

انتقال مالکیت

سوالی که ممکن است پیش آید این است که وقتی نده قیمت را به صورت قسطی پرداخت می‌کند مالکیت چه زمانی منتقل می‌شود؟ به عنوان مثال شخصی که خودرویی را به صورت لیزینگ اری کرده است، چه زمانی مالک آن می‌شود؟ در پاسخ باید گفت همه چیز بستگی به قرارداد دارد یعنی دو طرف می‌توانند در قرارداد خود در این خصوص تصمیم بگیرند؛ اما ممکن است هیچ توافق خاصی در این خصوص انجام نشود و بیع اقساطی به طور مطلق منعقد شود.

در چنین فرضی مالکیت کالا به محض اینکه قرارداد بسته شد به مشتری منتقل می‏شود؛ بنابراین سکوت در این خصوص به نفع مشتری است. البته در قراردادهایی که قیمت باید به صورت اقساطی پرداخت شود نده حق دارد شرط کند که انتقال مالکیت به مشتری منوط به پرداخت تمام اقساط شود اگرچه مبیع را به طور کامل تسلیم ار کرده باشد. به عبارت دیگر مالکیت نده تا دریافت کامل اقساط ادامه پیدا می‌کند.

شرکت‌های لیزینگ بر قرارداد خود نام «اجاره به شرط تملیک» می‌گذارند و چنین شرایطی را برای آن پیش‌بینی می‌کنند.روش دیگری که در تعیین زمان مالکیت در و ‌های اقساطی استفاده می‌شود این است که به ار گفته می‌شود وقتی تمام اقساط را پرداخت کرد زمان انتقال مالکیت کالا از زمان انعقاد قرارداد خواهد بود و نه زمان پایان قسط‌ها؛ به عبارتی بعد از پرداخت همه قسط‌های فرض می‌کنند مالکیت از ابتدای قرارداد وجود داشته است.

فایده این کار این است که تصرفات مالکانه ار در تمام مدت قرارداد تا پرداخت آخرین قسط صحیح و معتبر خواهد بود؛ یعنی اگر بخواهد می‎تواند کالا را بد، در صورتی که مشتری تمام اقساط را بدهد، از زمان انعقاد بیع مالک مبیع محسوب می‎شود و در نتیجه حق انتقال مال را خواهد داشت. در مقابل اگر مشتری وفای به عهد خود نکند، مالکیت او بر مبیع معلق می‌ماند و در صورتی خودداری قطعی مالکیت از همان ابتدای قرارداد به ند برمی‌گردد. روش دیگر این است که ار و نده توافق می‌کنند با هر قسطی که ار می‌دهد مالک قسمتی از کالا می‌شود.

یعنی اگر خودرویی اری کرده است با پرداخت اولین قسط به مبلغ 500 هزار تومان مالک بخش مشاعی از خودرو متناسب با این قیمت می‌شود. اتفاقی که در این حالت می‌افتد این است که بعد از پرداخت اولین قسط تا پایان آخرین قسمت ار و نده در کالای فروخته شده به صورت قسطی شریک می‌شوند. ب

نابراین درست است که بسیاری از و ‌های قسطی ما بدون دردسر به نتیجه می‌رسد؛ اما این قرارداد در عالم حقوقی پیچیدگی زیادی دارد و نحوه توافق دو طرف قرارداد نیز در آن بسیار موثر است؛ بنابراین ممکن است این قرارداد در صورت بی‌توجهی یکی از دو طرف مشکلات حقوقی و قضایی متعددی را سبب شود.

منبع

جان موزیک قرارداد ,نده ,ار ,پرداخت ,اقساطی ,مالکیت ,پرداخت اقساط ,برای نده , اقساطی ,تمام اقساط ,اری کرده منبع